Sesja VI. Relacje rówieśnicze

1. Relacje rówieśnicze dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością – doświadczenia i opinie uczniów pełnosprawnych i ich rodziców

Dr hab. Grażyna Mikołajczyk-Lerman,
Uniwersytet Łódzki, Łódź

Przyjmuje się, że edukacja integracyjna jest kluczem do integracji społecznej szeroko rozumianej. Integracja społeczna musi rozpoczynać się w obszarze edukacji, a jednocześnie integracja edukacyjna ma sens tylko wówczas, gdy prowadzi do integracji społecznej.

Celem prezentacji jest przedstawienie doświadczeń i opinii uczniów pełnosprawnych i ich rodziców na temat integracji społecznej, relacji rówieśniczych dzieci pełno- i niepełnosprawnych oraz kształcenia integracyjnego. 

Jeżeli przyjmiemy, że integracja edukacyjna jest płaszczyzną, częścią integracji społecznej, to zadania w zakresie oddziaływań prointegracyjnych nie mogą się ograniczyć wyłącznie do terenu placówek edukacyjnych. O efektach pracy wychowawczej prowadzonej na terenie szkoły zdecydują w największym stopniu oddziaływania środowisk naturalnych życia dziecka, tzn. jego rodziny, społeczności lokalnej, w tym sąsiedzkiej i grup rówieśniczych tworzących się w obrębie tej społeczności. W ramach tego należy wymienić także przygotowanie uczniów pełnosprawnych i ich rodziców. Stosunek rodziców dzieci pełnosprawnych do dzieci niepełnosprawnych jest często wskazywany jako istotny dla skuteczności integracyjnej formy kształcenia.

Badanie postaw rodziców uczniów pełnosprawnych pozwala diagnozować czynniki potencjalnego wpływu na kształtowanie się u dzieci i młodzieży nastawień prointegracyjnych, bądź przeciwnie — segregacyjnych, izolujących i odrzucających, gdyż to właśnie rodzice tych dzieci kształtują w nich postawy wobec „inności”.

Słowa kluczowe: integracja, relacje rówieśnicze, postawy

***

2. Specyfika komunikowania się interpersonalnego w grupach uczniów z różnymi uszkodzeniami słuchu

Prof. dr hab. Kazimiera Krakowiak,
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

***

3. Potrzeby seksualne i samoocena seksualna jako czynniki różnicujące częstotliwość przejawianych zachowań seksualnych wśród młodych osób z mózgowym porażeniem dziecięcym

Mgr Klaudia Czapla,
dr hab. Wojciech Otrębski prof. KUL,
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

Seksualność jest integralną częścią każdego istnienia ludzkiego i to niezależnie od jego rasy, wyznawanej religii czy poziomu sprawności fizycznej. Szereg czynników biopsychospołecznych warunkuje w jaki sposób jest ona traktowana i realizowana przez jednostkę. U niektórych osób obecność tych czynników i ich oddziaływanie pojawia się jako konsekwencja stanu i kondycji psychofizycznej organizmu ludzkiego. Niewątpliwie do tej grupy należą osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym.

W badaniach udział wzięły 62 młode osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym (po 50% kobiet i mężczyzn). Dobór badanych był celowy: wszyscy posiadali diagnozę mózgowego porażenia dziecięcego, pozostawali w normie intelektualnej oraz mieścili się w przedziale wiekowym 15-25 r. ż. Wykorzystano 3 narzędzia badawcze: Kwestionariusz do badania przejawów zachowań seksualnych autorstwa K. Czapla i W. Otrębskiego (KBPZS-MPD), Kwestionariusz do badania samooceny seksualnej autorstwa Snell i Papini w modyfikacji własnej oraz Kwestionariusz do badania potrzeb seksualnych skonstruowany w oparciu o dwie inne metody badawcze. Badani wypełniali kwestionariusze samodzielnie lub przy pomocy badaczy.

Uzyskane wyniki wskazują, że połowa badanych młodych osób z mózgowym porażeniem dziecięcym podejmuje zachowania seksualne. Czynnik różnicujący częstotliwość podejmowania tych zachowań w grupie badanej stanowi poziom samooceny i potrzeb seksualnych. Wyróżniające się osoby z wysoką samooceną i dużymi potrzebami seksualnymi, których w stosunku do osób z niskimi wynikami w tym zakresie jest niemal dwa razy mniej, przejawiają wybrane zachowania seksualne z istotnie większą częstotliwością. Szczególnie istotne różnice widoczne są w zachowaniach bezpośrednio kojarzonych z aktywnością seksualną (pieszczot erotycznych i współżycia seksualnego) (p≤0,001), a w najmniejszym stopniu w zakresie przeglądania czasopism i oglądania filmów o tematyce seksualnej (p≤0,05).

Słowa kluczowe: mózgowe porażenie dziecięce, seksualność,

***

4. Wpływ relacji rodzinnych i postaw na umiejętność nawiązywania związków partnerskich. Wywiady pogłębione z niewidomym młodym mężczyzną i jego partnerką

Mgr Monika Piega,
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, Kraków

Rodzina jest podstawową grupą społeczną, w której uczymy się wszelkich umiejętności społecznych. W przypadku dziecka z niepełnosprawnością rozwój kompetencji społecznych może nie przebiegać w sposób prawidłowy, ze względu na przyjmowanie destrukcyjnych postaw przez członków rodziny oraz zaburzone relacje, wynikające z faktu dzielenia świata z niepełnosprawnością. Ponadto funkcjonujące w społeczeństwie negatywne postawy i stereotypy dotyczące niepełnosprawności mogą być przejmowane przez dzieci z rodzin, w których niepełnosprawność nie występuje. To może mieć wpływ na ich postawy wobec osób z niepełnosprawnościami, a tym samym na prawdopodobieństwo stworzenia z nimi związku intymnego. Umiejętność nawiązywania i trwania w intymnym związku partnerskim jest jedną z ważniejszych kompetencji społecznych. W bardzo dużym stopniu rozwój tej kompetencji uzależniony jest od postaw i relacji w rodzinie, w której osoba (zwłaszcza osoba z niepełnosprawnością) jest wychowywana.

Do zbadania wpływu postaw i relacji w rodzinie na umiejętność nawiązywania intymnych związków partnerskich przez osoby z niepełnosprawnościami i osoby sprawne w pełni zostały przygotowane dwa wywiady pogłębione z młodymi osobami: niewidomym mężczyzną i jego sprawną partnerką. Osoby te zostały także poddane badaniu Kwestionariuszem Kompetencji Społecznych Anny Matczak (wynik ogólny i skala Intymność).

Materiał dostarczony w trakcie wywiadów pozwolił na refleksje dotyczące wpływu rodziny na kompetencję- nawiązywania związków intymnych. W badaniu KKS osoby badane uzyskały wysokie wyniki.

Relacje panujące w rodzinie oraz postawy wobec niepełnosprawności miały bardzo duży wpływ na rozwój umiejętności nawiązywania i prowadzenia intymnego związku partnerskiego u obu osób badanych.

Słowa kluczowe: niepełnosprawność, rodzina, relacje, postawy, związek intymny

***

5. Uczucia przeżywane wobec rówieśników jąkających się i ich zróżnicowanie u studentów różnych kierunków studiów

Dr Grzegorz Wiącek,
dr hab. Wojciech Otrębski prof. KUL,
mgr Joanna Cienka,
mgr Katarzyna Kubas,
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

Jąkanie jest najczęściej występującą formą niepłynności mowy. Zaburzenie to wiąże się z występowaniem różnorodnych reakcji indywidualnych i społecznych, które mogą zakłócać relacje osoby jąkającej się w różnych grupach społecznych. Jednym z ważnych środowisk funkcjonowania osoby jest grupa rówieśnicza, dlatego ważne jest poznanie uczuć przeżywanych przez rówieśników w kontakcie z osobą jąkającą się, które są jednym z czynników kształtowania się postaw i zachowań w takiej relacji. Celem badań było znalezienie odpowiedzi na pytanie: Jakie jest zróżnicowanie uczuć przeżywanych w kontakcie z jąkającym się rówieśnikiem przez studentów i studentki różnych kierunków studiów?

Badania zostały przeprowadzone w modelu quasi-eksperymentalnym – prezentowano film pokazujący osoby jąkające się w różnych sytuacjach społecznych, a następnie dokonywano pomiaru emocji pozytywnych i negatywnych z wykorzystaniem „Skali Uczuć Pozytywnych i Negatywnych (SUPIN)” w opracowaniu P. Brzozowskiego. W badaniach wzięło udział 172 mężczyzn i 170 kobiet studiujących różne kierunki studiów (administrację, ekonomię oraz pielęgniarstwo bądź ratownictwo medyczne).

Wyniki wykazały zróżnicowanie w zakresie emocji pozytywnych i negatywnych doświadczanych przez osoby badane. W grupach studentów oraz studentek występują różnice w poziomie doświadczanych emocji z uwagi na kierunek studiów. Płeć także stanowi czynnik zróżnicowania uczuć przeżywanych w kontakcie z osobą jąkającą się. Ogólne wnioski potwierdzają związek pomiędzy płcią i kierunkiem studiów a uczuciami wobec osób jąkających się.

Słowa kluczowe: jąkanie, niepłynność mowy, relacje rówieśnicze, uczucia

***

Plakat naukowy

Postawy wobec rówieśników jąkających się i ich zróżnicowanie u studentów różnych kierunków studiów

Mgr Agnieszka Czusz,
dr hab. Wojciech Otrębski prof. KUL,
mgr Joanna Cienka,
mgr Katarzyna Kubas,
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

Jąkanie jest najczęściej występującą formą niepłynności mowy. Zaburzenie to wiąże się z występowaniem różnorodnych reakcji indywidualnych i społecznych, które mogą zakłócać relacje osoby jąkającej się w różnych grupach społecznych. Jednym z ważnych środowisk funkcjonowania osoby jest grupa rówieśnicza, dlatego ważne jest poznanie postaw przejawianych przez rówieśników wobec osób jąkających się, które są jednym z czynników kształtowania zachowań w takiej relacji. Celem badań było znalezienie odpowiedzi na pytanie: Jakie jest zróżnicowanie postaw wobec jąkających się rówieśników przez studentów i studentki różnych kierunków studiów?

Badania zostały przeprowadzone w modelu quasi-eksperymentalnym – prezentowano film pokazujący osoby jąkające się w różnych sytuacjach społecznych, a następnie dokonywano pomiaru postaw wobec osób jąkających się z wykorzystaniem zmodyfikowanej wersji „Skali Postaw Wobec Osób Niepełnosprawnych (PWON)” autorstwa A. Sękowskiego. W badaniach wzięło udział 172 mężczyzn i 170 kobiet studiujących różne kierunki studiów (administrację, ekonomię oraz pielęgniarstwo bądź ratownictwo medyczne).

Wyniki wykazały brak zróżnicowania w zakresie postaw przejawianych przez osoby badane wobec jąkających się rówieśników ze względu na płeć. Natomiast w grupie studentów występują różnice w postawach ze względu na kierunek studiów, ale tylko pomiędzy studentami kierunku administracja oraz kierunków medycznych, takich jak: ratownictwo medyczne i pielęgniarstwo. W rezultacie można wnioskować o związku charakteru postawy wobec osób jąkających się z kierunkiem podejmowanych studiów. 

Słowa klucze: jąkanie, niepłynność mowy, relacje rówieśnicze, postawy